Xuất khẩu hàng của Việt Nam sang Trung Quốc trước đây không phải là một vấn đề quá khó khăn. Tuy nhiên, Trung Quốc đang xây dựng các rào cản kỹ thuật cao và đòi hỏi chất lượng các mặt hàng cao hơn trước. Vậy thực hư sự “khó tính” này là từ đâu? Cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây.
I. HOẠT ĐỘNG XUẤT KHẨU VIỆT- TRUNG NĂM 2023
Từ nửa cuối năm 2022, hai quốc gia Việt Nam và Trung Quốc đã ký Nghị định thư xuất khẩu chính ngạch sầu riêng; chuối; khoai lang và tổ yến sang thị trường Trung Quốc. Điều này đã cung cấp cơ hội mới để tiếp cận vào thị trường rộng lớn này.
Trung Quốc là thị trường nhập khẩu nông sản lớn nhất của nước ta, chiếm hơn 50% tổng khối lượng xuất khẩu nông sản.
Việc Trung Quốc mở cửa trở lại giúp hoạt động xuất khẩu nông sản Việt Nam sang thị trường này dần khôi phục. Thực tế, xuất khẩu các mặt hàng nông thủy sản sang Trung Quốc đã tăng mạnh từ tháng 2/2023. Nhiều doanh nghiệp Trung Quốc ngỏ ý muốn mua lượng hàng lớn nông sản, thủy sản từ Việt Nam.
Đây là thông tin được ông Trần Phú Lữ – Giám đốc Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư TP.HCM (ITPC), báo cáo tại hội thảo:
“Nâng cao chất lượng thực phẩm xuất khẩu vào thị trường Trung Quốc”, do ITPC phối hợp với Thương vụ Đại sứ quán Việt Nam tại Trung Quốc, Công ty TNHH Eurofins Sắc Ký Hải Đăng tổ chức ngày 16/6/2023.
Thống kê sơ bộ từ Tổng cục Hải quan cho thấy, xuất khẩu nông lâm thủy sản sang Trung Quốc 2 tháng đầu năm 2023 đạt 1,27 tỷ USD. Đưa Trung Quốc thành khách hàng lớn nhất trong 2 tháng đầu năm, chiếm 20,2% tổng giá trị xuất khẩu nông sản của Việt Nam.
Các chuyên gia cho rằng: trong bối cảnh lạm phát toàn cầu; Trung Quốc sẽ là điểm đến lớn nhất của nông sản Việt Nam. Nhờ vào nhu cầu bùng nổ, vị trí địa lý gần, chi phí logistics và rủi ro thấp hơn các thị trường khác.
Số liệu từ Tổng cục Hải quan cũng ghi nhận trong 4 tháng đầu năm 2023, xuất khẩu rau quả sang thị trường Trung Quốc đạt 804,6 triệu USD; tăng gần 28% so với cùng kỳ năm 2022 và chiếm 58,6% thị phần.
Ông Ðặng Phúc Nguyên, Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, cho biết xuất khẩu rau quả tăng tại thị trường Trung Quốc một phần là do trong tháng 4/2023. Nhiều cửa khẩu giữa Việt Nam và Trung Quốc tăng giờ hoạt động mỗi ngày để tiếp nhận xe hàng. Ðiều này cho thấy thị trường Trung Quốc rất lớn sau một thời gian dài suy giảm do ảnh hưởng của dịch Covid-19.
II SỐ LIỆU THỐNG KÊ
Tháng 4 và tháng 5/2023 Việt Nam đã cung cấp sầu riêng với số lượng lớn qua thị trường này.
Ngoài ra, Việt Nam đã chính thức xuất khẩu khoai lang chính ngạch sang Trung Quốc. Góp phần tạo đà phát triển mạnh mẽ cho mặt hàng này. Tháng 4/2023 Tổng Hải quan Trung Quốc phê duyệt và cấp mã cho 70 vùng trồng; 13 cơ sở đủ điều kiện hàng xuất khẩu sang Trung Quốc.
Bên cạnh đó, sắn ngô cũng là mặt hàng có kim ngạch xuất khẩu tăng. Trong 4 tháng vừa qua, Việt Nam đạt 411.840 tấn, trị giá 108,7 triệu USD. tăng 17,9% về lượng và tăng 11,2% về trị giá so với cùng kỳ năm 2022, chiếm 90,3% tổng lượng sắn lát khô xuất khẩu của cả nước.
Tuy nhiên, hàng xuất khẩu sang Trung Quốc lĩnh vực hải sản lại đang giảm mạnh. Tính chung 4 tháng đầu năm 2023, xuất khẩu thủy sản của Việt Nam sang thị trường Trung Quốc đạt 363,2 triệu USD. Giảm 31,9% so với bốn tháng đầu năm 2022.
Thị phần cà phê của Việt Nam trong tổng lượng nhập khẩu của Trung Quốc giảm từ 23,9% trong quý 1/2022 xuống còn 13,9% trong quý 1/2023. Số liệu thống kê cũng cho thấy, kim ngạch xuất khẩu cà phê chế biến sang Trung Quốc đạt 24,23 triệu USD trong 4 tháng đầu năm nay, giảm 16,6% so với cùng kỳ năm 2022.
Bên cạnh đó, xuất khẩu hạt tiêu của Việt Nam cũng vẫn chịu sức ép do nhu cầu tiêu thụ thấp. Thị phần hạt tiêu của Việt Nam trong tổng lượng nhập khẩu của Trung Quốc giảm từ 39,36% trong quý 1/2022 xuống 29,75% trong quý 1/2023.
CHẤT LƯỢNG YÊU CẦU PHẢI CAO HƠN
Hiện nay Trung Quốc là 1 trong 3 thị trường nhập khẩu nông, lâm, thủy sản lớn nhất của Việt Nam. Tính đến hết tháng 4/2023, giá trị xuất khẩu sang Trung Quốc chiếm tỷ trọng 20,9%, tăng 3,3% so với cùng kỳ năm trước.
Theo thống kê của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, tính đến nay, Việt Nam đã có 13 mặt hàng nông sản xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc. Gồm: tổ yến, khoai lang, thanh long, nhãn, chôm chôm, xoài, mít, dưa hấu, chuối, măng cụt, vải, chanh dây và sầu riêng.
- Theo ông Đinh Vĩnh Cường, Chủ tịch Tập đoàn 365 group, để gia tăng kim ngạch xuất khẩu tại thị trường Trung Quốc; các sản phẩm nông sản cần có chất lượng tốt và đáp ứng trúng nhu cầu của người tiêu dùng.
- Như với trái thanh long – một trong những mặt hàng xuất khẩu chính sang Trung Quốc thì ngoài yêu cầu về chất lượng; an toàn vệ sinh thực phẩm theo quy định. Các doanh nghiệp xuất khẩu cần hết sức lưu ý đến nhu cầu từng giai đoạn của thị trường này.
Với sản phẩm tiềm năng sầu riêng cũng vậy, hiện Trung Quốc đang mở rộng khai thác từ nhiều nguồn cung với các phương thức vận chuyển khác nhau. Việt Nam muốn chiếm lĩnh thị trường cần phải nâng cao chất lượng, giảm giá thành và giữ uy tín sản phẩm.
“Doanh nghiệp cũng cần thường xuyên cập nhật và tuân thủ quy định về tiêu chuẩn chất lượng; kiểm nghiệm; kiểm dịch; bao bì đóng gói; truy xuất nguồn gốc của thị trường Trung Quốc…
Ðối với lĩnh vực thủy sản, Trung Quốc hiện là thị trường nhập khẩu thủy sản lớn thứ 2 của Việt Nam. Các sản phẩm thủy sản của Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc nhiều nhất là tôm, cua, cá hồi, mực, cá minh thái, cá tuyết, cá tra. Trong đó, tôm và cá tra là một trong số những sản phẩm xuất khẩu chủ lực.
Theo Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam (VASEP), bên cạnh mặt hàng sụt giảm kim ngạch thì cá cơm khô xuất khẩu sang Trung Quốc đang có sức hút lớn với mức tăng 50% trong quý 1/2023. Nhiều sản phẩm khác có giá trị xuất khẩu tăng mạnh như tôm khô, cá chỉ vàng đông lạnh, cá hố đông lạnh… Ðây cũng là gợi ý cho việc mở rộng mặt hàng xuất khẩu để bù đắp kim ngạch của các doanh nghiệp.